Teneryfa (Tenerife) to należąca do Hiszpanii wyspa leżąca na Oceanie Atlantyckim, u północno-zachodnich wybrzeży Afryki (28°19′ N 16°34′ W). Jest największa w archipelagu Wysp Kanaryjskich (2034 km²) i liczy 812.839 mieszkańców (2004).

Główne miasto Santa Cruz de Tenerife jest stolicą wyspy oraz prowincji Santa Cruz de Tenerife.

Geografia

Wyspa o pochodzeniu wulkanicznym, powstała przed około 30 milionami lat. Powierzchnia górzysta, pocięta licznym wąwozami o urozmaiconej linia brzegowej i kamienistych plażach. Najwyższe wzniesienie to krater wulkanu El Pico del Teide 3718 m n.p.m., który jest zarazem najwyższym szczytem Hiszpanii. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce 18 listopada 1909 roku i trwała przez 10 dni.

Klimat

Na kształtowanie się klimatu mają istotny wpływ dwa prądy morskie: Goflstrom (cieplejszy) i Kanaryjski (chłodniejszy). W wyniku tego temperatura wody w morzu waha sie od 18 do 20°C. Pomimo niewielkiej wielkości wyspa ma zróżnicowany klimat. Spowodowane jest to przedzieleniem jej przez wysokie pasmo górskie. Północno – wschodnia część wyspy ma klimat wilgotny, z częstymi mgłami i opadami. Temperatury wahają się w granicach 6°C pomiędzy najzimniejszym i najcieplejszym miesiącem i oscylują wokół 20°C. Część południowo – zachodnia ma klimat suchy. Wahania temperatury są mniejsze, a średnioroczna temperatura waha się wokół 25°C. Informacje te dotyczą wybrzeża wyspy. Wraz ze wzrostem wysokości średnie temperatury spadają, a ilość opadów wzrasta. Pomimo niewielkiej odległości pomiędzy położonymi w górach miejscowościami a wybrzeżem występują duże różnice temperatur (nawet ponad 10°C) oraz w opadach.

W okresie zimowym krater El Pico del Teide często pokryty jest śniegiem. Warunki klimatyczne maja wpływ na szatę roślinną. Północno-wschodnia część wyspy jest zielona i ma dobre warunki dla rolnictwa, część południowo – zachodnia jest uboga w szatę roślinną. W wyższych partiach wyspy rośnie sosna kanaryjska o długich, miękkich igłach, posiadająca zdolność absorbowania wody z mgły. Na stokach wulkanu El Pico del Teide utworzono park narodowy Parque Nacional de las Canadas del Teide.

Historia

Legenda głosi, że Teneryfa jest pozostałością zaginionej Atlantydy. Nie potwierdzone hipotezy datują pierwsze osadnictwo na XII wiek p.n.e.. Badania archeologiczne i analizy wykonane metodą badań węgla radioaktywnego datują osadnictwo na 200 r. p.n.e. Do 1402 roku, czyli do przybycia na wyspy Hiszpanów, jest ona zamieszkana przez Guanczów (nazwa nadana przez Hiszpanów). Według przekazów mieli oni jasną cerę i włosy oraz niebieskie oczy. Przypuszczalnie byli pochodzenia Celtyckiego lub byli potomkami Wikingów. Guanczowie podzielili wyspę na 10 okręgów administracyjnych – królestw. 12 grudnia 1495 w bitwie pod Acentejo Guanczowie zostają pokonani przez hiszpańskich konkwistadorów. To przypieczętowało ich los. Zostali poddani eksterminacji, a zdrowych Guanczów wysyłano do Europy jako niewolników. Resztki rdzennej ludności szybko się zasymilowały, przeszły na katolicyzm a ich język poszedł w zapomnienie. Hiszpanie zakładają miasto La Laguna, które jest pierwszą stolicą wyspy (do roku 1723). Lokalizacja w głębi wyspy podyktowana była względami bezpieczeństwa, gdyż wybrzeża nękane były przez angielskich piratów. Nie bez znaczenia było występowanie w tym rejonie licznych opadów, a co za tym idzie brak problemów z wodą.

25 lipca 1797 Teneryfa zostaje zaatakowana przez flotę brytyjską. Celem ataku jest Santa Cruz de Tenerife siedziba władz hiszpańskich. Atakiem dowodzi Horatio Nelson, który w tej bitwie traci prawe ramię.

Początkowo wyspa wraz z całym archipelagiem przeżywa okres prosperity. Są tu porty tranzytowe dla żeglugi do obu Ameryk. Stopniowo jednak wyspa traci na znaczeniu, a podstawowe produkty: cukier trzcinowy oraz karmin, zostają wyparte z rynku przez tańszą konkurencję. W 1821 wyspa zostaje włączona do Hiszpanii jako prowincja ze stolicą w Santa Cruz de Tenerife. W 1936 wyspy jako pierwsze zostają opanowane przez gen. Franco. Pod jego rządami wyspa popada w kłopoty gospodarcze. W latach 50–tych sytuacja jest tak dramatyczna, że wielu mieszkańców decyduje się na nielegalną emigrację do Wenezueli. Płyną tam na małych kutrach rybackich, a wielu podczas tej podróży traci życie. Na początku lat 60–tych gen. Franco przekształca wyspę w strefę turystyczną, co zakończone jest powodzeniem. Początkowo turystyka nastawiona jest na Brytyjczyków. W tych latach na Teneryfę i sąsiednia Gran Canarię pływa z Polski MS Batory z tzw. "wycieczkami orbisowskimi".

Gospodarka

Od lat 60-tych ubiegłego stulecia podstawą gospodarki jest turystyka. Pomysł na stworzenie na Wyspach Kanaryjskich „raju turystycznego” pochodzi od gen. Franco, który w ten sposób chciał zaradzić nędzy panującej na wyspach. Początkowo turystyka rozwijała się w okolicach stolicy wyspy Santa Cruz de Tenerife oraz Puerto da la Cruz. W ostatnich latach powstał ogromny kompleks hotelowy na południu wyspy składający sie z trzech miejscowości: Los Cristianos, Playa de las Americas i Costa Adeje oraz lotniska Sofia Reina. Jest to nowe lotnisko które zostało wybudowane po katastrofie lotniczej z 27 marca 1977 r. i częściowo zastąpiło lotnisko Los Rodeos położone w pobliżu La Laguny. Na wyspie przebywa w ciągu roku ponad 10 milionów turystów. Część z nich pozostaje na wyspie przez wiele miesięcy jako rezydenci. W okolicy stolicy wyspy Santa Cruz de Tenerife koncentruje się lokalny przemysł, port oraz rafineria. Dzięki dotacjom z funduszy unijnych w ostatnim czasie rozwija się uprawa bananów. Lokalne rolnictwo dostarcza świeżych warzyw i owoców na potrzeby przemysłu hotelarskiego. Pomiędzy Costa Adeje a Santa Cruz de Teneryfe została wybudowana autostrada. Reszta wyspy pokryta jest siecią dróg asfaltowych, czasami bardzo wąskich.

Na Teneryfie, jak na całych Wyspach Kanaryjskich obowiązuje 5% VAT oraz odmienne z tego powodu zasady rozliczania transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Miejscowości

Ogółem na wyspie jest 31 miejscowości stanowiących odrębne jednostki administracyjne. Najistotniejsze z nich to:

Santa Cruz de Tenerife – stolica wyspy
La Laguna pierwsza historyczna stolica
Orotava – zabytkowa miejscowość z licznymi zabytkami z okresu kolonizacji wyspy przez Hiszpanię
Puerto de la Cruz – miejscowość turystyczna
Los Cristianos – miejscowość turystyczna
Playa de las Americas - miejscowość turystyczna
Costa Adeje - miejscowość turystyczna

Inne

27 marca 1977 roku na Teneryfie miała miejsce najtragiczniejsza katastrofa w historii awiacji. Zginęły 583 osoby. Wypadek miał miejsce we mgle, o 17.06.50. Boeing 747, towarzystwa Pan Am zderzył się z holenderskim KLM, w którym wszyscy ponieśli śmierć. Było to 248 osób. Natomiast w samolocie Pan Am z 396 ludzi na pokładzie, przeżyło 61 osób.

Tekst i zdjęcia pochodzą z Wikipedii i są udostępniane na licencji GNU.